Döviz fiyatlarındaki artışın ardından parite kelimesi merak konusu oldu. Haberimizde parite nedir nasıl hesaplanır sorularını cevapladık…
Parite nedir sorusunun cevabını vermeden önce, döviz kuru kavramını açıklamak gerekir. Döviz kuru, bir ülkenin para biriminin başka bir ülkenin para birimi cinsinden değeridir. Örneğin, 1 ABD doları = 10,50 Türk lirası ise bu döviz kurunu USD/TRY = 10,50 şeklinde ifade edebiliriz. Burada USD, Amerikan dolarının uluslararası kodu, TRY ise Türk lirasının uluslararası kodudur.
Parite ise, iki ülkenin para birimlerinin birbirine oranıdır. Parite, döviz kuru ile aynı anlama gelir, ancak genellikle iki yabancı para birimi arasındaki ilişkiyi belirtmek için kullanılır. Örneğin, EUR/USD paritesi, bir Euro’nun kaç Amerikan dolarına eşit olduğunu gösterir. Parite, döviz kuru gibi bir bölme işlemi ile hesaplanabilir. Örneğin, EUR/USD paritesini hesaplamak için, Euro’nun Türk lirası cinsinden değerini, Amerikan dolarının Türk lirası cinsinden değerine böleriz. Eğer 1 Euro = 12,60 Türk lirası ve 1 Amerikan doları = 10,50 Türk lirası ise, EUR/USD paritesi = 12,60 / 10,50 = 1,20 olur. Bu da, bir Euro’nun 1,20 Amerikan dolarına eşit olduğu anlamına gelir.
Parite Neden Önemlidir?
Parite, uluslararası ekonomik ilişkiler açısından önemli bir göstergedir. Parite, bir ülkenin para biriminin değerini, başka bir ülkenin para birimi cinsinden ifade eder. Bu da, o ülkenin mal ve hizmetlerinin, diğer ülkelerle karşılaştırıldığında ne kadar ucuz veya pahalı olduğunu gösterir. Parite, aynı zamanda, bir ülkenin dış ticaret dengesini, yatırım akışlarını, turizm gelirlerini ve borç ödeme kapasitesini de etkiler.
Parite, yüksek veya düşük olmasıyla, bir ülkenin ekonomisine farklı etkiler yaratabilir. Parite yükseldiğinde, yani bir ülkenin para birimi, diğer ülkenin para birimine göre değer kazandığında, o ülkenin ihracatı pahalılaşır, ithalatı ucuzlar. Bu da, ihracat gelirlerinin azalmasına, ithalat harcamalarının artmasına, dış ticaret açığının büyümesine, rekabet gücünün azalmasına ve ekonomik büyümenin yavaşlamasına yol açabilir. Parite düştüğünde, yani bir ülkenin para birimi, diğer ülkenin para birimine göre değer kaybettiğinde, o ülkenin ihracatı ucuzlar, ithalatı pahalılaşır. Bu da, ihracat gelirlerinin artmasına, ithalat harcamalarının azalmasına, dış ticaret fazlasının oluşmasına, rekabet gücünün artmasına ve ekonomik büyümenin hızlanmasına katkı sağlayabilir.
Parite, ayrıca, bir ülkenin yabancı yatırımcılar için cazibesini de belirler. Parite yükseldiğinde, yani bir ülkenin para birimi değer kazandığında, o ülkeye yatırım yapmak daha maliyetli hale gelir. Bu da, yabancı sermaye girişinin azalmasına, yatırım fırsatlarının azalmasına, istihdamın azalmasına ve ekonomik aktivitenin düşmesine neden olabilir. Parite düştüğünde, yani bir ülkenin para birimi değer kaybettiğinde, o ülkeye yatırım yapmak daha karlı hale gelir. Bu da, yabancı sermaye girişinin artmasına, yatırım fırsatlarının artmasına, istihdamın artmasına ve ekonomik aktivitenin yükselmesine yol açabilir.
Parite, son olarak, bir ülkenin turizm sektörünü de etkiler. Parite yükseldiğinde, yani bir ülkenin para birimi değer kazandığında, o ülkeye seyahat etmek daha pahalı hale gelir. Bu da, turist sayısının azalmasına, turizm gelirlerinin düşmesine, otel, restoran, ulaşım ve diğer hizmet sektörlerinin zarar görmesine neden olabilir. Parite düştüğünde, yani bir ülkenin para birimi değer kaybettiğinde, o ülkeye seyahat etmek daha ucuz hale gelir. Bu da, turist sayısının artmasına, turizm gelirlerinin yükselmesine, otel, restoran, ulaşım ve diğer hizmet sektörlerinin canlanmasına katkı sağlayabilir.
Parite Nasıl Değişir?
Parite, piyasadaki arz ve talep dengesine göre değişir. Arz ve talep ise, birçok faktör tarafından etkilenir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Faiz oranları: Faiz oranları, bir ülkenin para biriminin getirisini belirler. Faiz oranları yükseldiğinde, o ülkenin para birimi daha cazip hale gelir, talebi artar, paritesi yükselir. Faiz oranları düştüğinde, o ülkenin para birimi daha az cazip hale gelir, talebi azalır, paritesi düşer.
- Enflasyon: Enflasyon, bir ülkenin para biriminin alım gücünü belirler. Enflasyon yükseldiğinde, o ülkenin para birimi değer kaybeder, arzı artar, paritesi düşer. Enflasyon düştüğinde, o ülkenin para birimi değer kazanır, arzı azalır, paritesi yükselir.
- Siyasi istikrar: Siyasi istikrar, bir ülkenin ekonomik ve sosyal ortamını belirler. Siyasi istikrar yükseldiğinde, o ülkenin para birimi güvenilir hale gelir, talebi artar, paritesi yükselir. Siyasi istikrar düştüğinde, o ülkenin para birimi riskli hale gelir, talebi azalır, paritesi düşer.
- Jeopolitik olaylar: Jeopolitik olaylar, bir ülkenin dış ilişkilerini ve güvenliğini belirler. Jeopolitik olaylar olumlu olduğunda, o ülkenin para birimi istikrarlı hale gelir, talebi artar, paritesi yükselir. Jeopolitik olaylar olumsuz olduğunda, o ülkenin para birimi belirsiz hale gelir, talebi azalır, paritesi düşer.
